شبکه بهداشت و درمان خواف

واحد بهداشت مدارس شهرستان خواف

 

// ![DATA[ // ]]>

 
 
 
 
 
 
واحد بهداشت نوجوانان، جوانان و مدارس
 
 
 
 
 

مسئول واحد: خانم فاطمه الهامی

 
 
 
 
 
 
تاریخچه بهداشت مدارس و تحولات سازمانی آن در ایران
             در سال 1293 شمسی هیئتی از پزشکان ایرانی و اروپائی مقیم تهران تشکیلاتی به نام مجلس الحفظ الصحه برای مراقبت از بهداشت عمومی به وجود آوردند . در اواخر همین سال دکتر علی اکبر خان (اعتماد السلطنه ) به سمت مفتش صلحی مدارس با حقوق ماهانه 45 تومان منصوب شد .
در سال 1304 شمسی صحیه مدارس به عنوان یک واحد مشخص به وزارت معارف معرفی شد و وابسته به آن گردید . این واحد دارای قسمت های کحالی معاینات بهداشتی دانش آموزان و آموزش بهداشت بود . در سال 1315 شمسی صحیه مدارس به نام بهداری آموزشگاهها تغییر اسم یافت و در سال 1318 بهداری آموزشگاهها ضمیمه اداره کل دانشکده پزشکی و بیمارستانها گردید و در 1320 دوباره به عنوان دفتر کل بهداری آموزشگاهها به تشکیلات وزارت معارف پیوست و اما این دگرگونیهای اسمی چیزی بر محتوای خدماتی اش نیفزود . چون از نیروی انسانی میان رده ای که بتواند پاسخگوی نیازهای بهداشتی دانش آموزان باشد تهی بود ، از این رو در سال 1350 برای پر کردن این خلاء و نیروی اجرایی ، مدارس عالی بهداشت تاسیس شد . در تهران و خراسان واصفهان و آذر بایجان شرقی و فارس ابتدا به صورت داوطلب و سپس از طریق کنکور با مقاطع تحصیلی فوق دیپلم دانشجو می پذیرفت و آموزش یافتگان که غالباً دختر بودند ، به عنوان مربی بهداشت و بعداً با تغییر نامهایی و نهایت با پست سازمانی مراقب بهداشت در اداره‌ی کل بهداری آموزشگاهها که به اداره بهداشت مدارس تغییر نام یافته بود ، پذیرفت .
 
 تعداد این نیروهاي میان رده‌ای که غالباً پس از فراغت از تحصیل جذب وزارت آموزش و پرورش شده بودند در تمام مملکت به حدود هفت هزار نفر رسید . در اردیبهشت 58 ، یعنی پس از چند ماهی پس از پیروزی انقلاب اسلامی همه آنها همراه با سایر پرسنل پزشکی و فنی اداره کل بهداشت مدارس از وزارت آموزش و پرورش جدا و با وزارت بهداری ادغام شد و در ارتباط با یک زنجیره مناسب خدماتی کار خود را شروع کرد . در سالهای 58 تا 63 این حرکت تازه با برنامه ریزی های مناسب و سنجیده تری که به وسیله صاحب نظران وزارت بهداری طراحی شده بود ، می رفت که به ثبات و ثمر نزدیک تر شود و بهداشت مدارس در قالب و شکل علمی و اصولی خود مقام و منزلتی پیدا کند . اما در این زمان ، یعنی در سال 63 دوباره نوای تازه‌ای به دگرگون کردن این نظام نوپا و اسحکام نیافته نواخته شد و کارشناسان مسائل بهداشتی می گفتند : گسترش و ارتقای بهداشتی زیر پنج سال نسبت به خدمات بهداشتی دانش آموزان از اولویت بیشتری برخوردار است و از این نیروها باید در کلینیک های مادر و کودک استفاده شود و در حاشیه آن بهداشت مدارس نیز قسمتی از این برنامه می‌باشد .
 
ولی طرح و تدوین این برنامه در جریان اجرا به دلایل مختلف دچار مشکل شد . از جمله عدم تمکین پرسنل اجرایی ، یعنی مراقبین بهداشت ، لذا در استانهای مختلف به صور گوناگون کلی یا نسبی به زور یا رغبت آنرا به مرحله اجرا در آوردند ولی عوارض دلسرد کننده و زیان بارش برای عاملان اجرا یعنی مراقبین بهداشت بیشتر از نتایج مفید آن برای برخورداران از خدمات بهداشتی بود و بالاخره در پایان سال 1369 اکثریت مراقبین بهداشت مدارس از مراکز بهداشتی به وزارت آموزش و پرورش مراجعت نمودند و از زنجیره سازمان یافته و مربوط بهداشتی درمانی که تقریباً با حلقه هایش هماهنگ شده بود ، خارج شدند .
 

 

 
 
 
 
 

اهميت بهداشت مدارس:

كودكان ونوجوانان آينده سازان كشور هستند ،بدين سبب سلامت جسمي،رواني و اجتماعي آنان تضمين كننده سلامت حال و آينده جامعه است.بهداشت اين گروه از اهميت وي‍‍ژه اي برخوردار است چرا كه:

1-بخش عظيمي ازجمعيت كشور را تشكيل مي دهند

2- به دليل كا مل نشدن مهارتها وشرايط سني ،آسيب پذير ودر معرض ابتلا به بيماريهاي عفوني خطرناك هستند

3- پايه گذاري رفتارهاي بهداشتي در اين سنين صورت مي گيرد با اين كارمي توان گام بزرگي در پيشگيري از بيماريهادر سنين بالاتر كه هزينه هاي زيادي را در جامعه تحميل مي كند برداشت

4- از مهمترين گروههاي در معرض خطر حوادث،سوانح و خشونت هستند

5-دانش آموزان چون در سن فراگيري هستند قادرند آموزشهاي بهداشتي را به خوبي بياموزند و بكار بگيرند و به خانواده واجتماع انتقال دهند

با توجه به اين نكات برنامه بهداشت مدارس از جا يگاه واهميت ويژه اي در ارتقاي سطح سلامت دانش آموزان وجامعه برخورداراست مجريان اين برنامه تلاش مي كنند از طريق جلب مشاركت دانش آموزان واولياي آنان و پرسنل بخش مدارس به اهداف خود دست يا بند.

 
اهم وظايف ومسؤليتهاي واحد نوجوانان-جوانان ومدارس:

1-تهيه وتنظيم برنامه عملياتي براساس الويتهاي تعيين شده

2-نظارت برنحوه اجراي فعاليتهاي سلامت مدارس شهرستان

3-جلب مشاركت بين بخشي ساير واحدهاي ستادي مركز بهداشت

4-تجزيه وتحليل داده هاي آماري وتهيه پسخوراند

5-تهيه مواد ومطالب لازم درزمينه بهداشت مدارس جهت آموزش همگاني باالويت دانش آموزان،معلمين،پرسنل بخش مدارس ووالدين دانش آموزان

6-اجراي ضوابط،استانداردها ودستورالعملهاي ابلاغي

7-تشكيل كميته وشوراي بهداشت مدارس

8-ايجاد هماهنگي لازم بين خدمات بهداشت مدارس وديگر خدمات بهداشتي مركز بهداشت شهرستان

طرح های اجرا شده واحد مدارس شهرستان خواف در سال تحصیلی 88-87

1-اجراي طرح شيرمدرسه

2-اجرای طرح پیشگیری ازپدیکلوزیس درمدارس واجرای طرح مداخله ای جهت کاهش این مهم

3-برگزاری کلاسهای آموزشی جهت گروههای هدف باتوجه به نیازوالویت

4-اجرای طرح غربالگری معاینات دانش آموزان درگروههای هدف

5-اجرای طرح واکسیناسیون توام مقطع متوسطه

6-تعیین شاخصهاوالویتهای سال تحصیلی87جهت برنامه ریزی برای سال تحصیلی89-88

7-اجراي طرح آهنياري در دبيرستانها ومدارس راهنمايي دخترانه شهرستان

8-اجراي طرح آموزشي باوفا(كنترل وپيشگيري از ايدز) باهمكاري واحد مبارزه بابيماريها درمدارس

9-اجراي طرح سديم فلورايد وترميم دندان6دانش آموزان

10-اجراي طرح پيشگيري از بيماريهاي مخاطره آميز در دانش آموزان

11-اجراي طرح IDD(سنجش يد ادرار دانش آموزان)

اهم اقدامات انجام شده واحد نوجوانان جوانان ومدارس شهرستان خواف درسال تحصيلي 88-87

1-تهيه وتدوين برنامه عملياتي باتوجه به الويتها

2-تشكيل كميته بهداشت مدارس وشوراي سلامت مدارس جهت هماهنگيهاي درون بخشي وبرون بخشي

3-تهيه وتوزيع متون آموزشي جهت گروههاي هدف درمدارس

4-تشكيل جلسات آموزشي توجيهي جهت كاردانها ي مسئول مدارس وپزشكان تيم سلامت

5-برگزاري كلاسهاي آموزشي جهت مديران و رابطين بهداشت مدارس شهرستان

6-برگزاري آزمون نياز سنجي جهت بهورزان خانه هاي بهداشت شهرستان

7-آموزش نيروهاي طرحي وبدو خدمت

8-بيماريابي پديكلوزيس در مدارس توسط بهورزان خانه هاي بهداشت وكاردانهاي مراكز بهداشتي درماني ورابطين بهداشت مدارس

9-انجام معاينات غربالگري(ارزيابي مقدماتي ومعاينات پزشكي) در گروههاي هدف

10-هماهنگي با پزشكان بخش خصوصي وكارشناسان بينايي سنجي وگفتاردرمانهاي سطح شهر جهت تخفيف به دانش آموزان داراي اختلال ونيازمند ارجاع

11-هماهنگي با آموزش وپرورش شهرستان وتوزيع 400فرم عينك به دانش آموزان

13-توزيع 500پمفلت آموزشي ،220پوستر،300تركت،230ويژه نامه درمدارس شهرستان درگروه هاي هدف

14-:توزيع 1500 شناسنامه سلامت ،45100قرص آهن،12000دهانشويه درگروه هدف

15-همكاري باواحد آموزش سلامت مركز بهداشت شهرستان جهت آموزش داوطلبين بسيج شهرستان

16-بازديد ونظارت بر مراكز بهداشتي درماني وخانه هاي بهداشت وارسال پسخوراندبازديدها به مسئولين مراكز بهداشتي درماني

فعاليتهاي مربوط به هفته بهداشت مدارس واحد نوجوانان –جوانان ومدارس شهرستان خواف سال88

- نواختن زنگ سلامت در مدارس شهرستان وبه صورت نمادين دردومدرسه باحضور فرماندارورؤساي مركزبهداشت واداره آموزش وپرورش وادارات مرتبط

- توزيع پمفلتهاي آموزشي بين دانش آموزان

- برگزاري مانوراطفاء حريق در مدارس

- برگزاري مسابقه نقاشي ومقاله نويسي وكاريكاتور در مدارس شهرستان

- معرفي واهداي تقدير نامه به رابطين نمونه مدارس

- برپايي غرفه مربوط به فعاليتهاي بهداشت مدارس در نمايشگاه برپاشده درمركز بهداشت

- هماهنگي با آموزش وپرورش براي بازديد دانش آموزان از نمايشگاه مربوطه

- همكاري جهت برگزاري همايش هفته سلامت مركز بهداشت شهرستان

 

 

فعاليتهاي مربوط به هفته جوانواحد نوجوانان جوانان ومدارس شهرستان خواف سال88

1-نصب پرده درميادين شهرومركز بهداشت

2-تهيه تراكت وارسال آن به مراكز بهداشتي درماني

3-تهيه مطلب جهت انتشاردرمجله محلي آْواي رود شهرستان

4-تهيه مطلب وارسال آن به دفتر امام جمعه شهرستان جهت قرائت درنماز جمعه

5-هماهنگي با مراكز بهداشتي درماني جهت وزيت رايگان افراد29-18سال

6-تهيه مسابقه درقالب جدول جهت افراد 29-18سال مراجعه كننده به مراكز بهداشتي درمان

 

فعاليتهاي واحد نوجوانان جوانان ومدارس شهرستان خواف درارتباط با سايرواحدهاي ستادي مركز بهداشت شهرستان:

همكاري باواحد بهداشت دهان ودندان جهت اجراي طرح دهانشويه وترميم دندان 6

همكاري باواحد تغذيه جهت برگزاري طرح آهنياري

همكاري با واحد بيماريها دربرگزاري واجراي طرح باوفا وساير بيماريهاي واگير وغيرواگيردرمدارس

همكاري باواحد بهداشت روان جهت برگزاري جلسات آموزشي اعتياد درمدارس

همكاري باواحد سلامت خانواده دربرگزاري طرح آموزشي بلوغ وباروري در مدارس دخترانه شهرستان

همكاري باواحد آموزش سلامت جهت برگزاري طرح آموزشي داوطلبين بسيج شهرستان

 

 

 

فعاليتهاي مربوط به انجام طرح غربالگري معاينات دانش آموزان:

 

اهمِِِيت ضرورت انجام معاِِِينات غربالگرِِِي:

 

امروزه نِِِياز به تشخِِِيص به موقع کودکان در معرض خطر به عنوان ِِِيک اصل پذِِِيرفته شده است.بر اساس آمارهاِِِي بِِِين المللِِِي بِِِين 10 تا 15 درصد کودکان در هنگام تولد مبتلا به نقاِِِيص جسمِِِي ،حسِِِي ِِِيا نا توانِِِيهاِِِي رشدِِِي هستند با استفاده از آزمونهاِِِي غربالگرِِِي وارزيابی مرتب وضعِِِيت جسمِِِي روانِِِي نوآموزان وشناساِِِيِِِي اختلالات /بِِِيمازِِِيهاِِِي شاِِِيع در اِِِين سنِِِين،ارجاع و پِِِيگِِِيرِِِي درمان وتوانبخشِِِي اِِِين گروه حساس وآسِِِيب پذِِِير جامعه وارائه توصِِِيه هاِِِي بهداشتِِِي ومشاوره اِِِي به والدِِِين وخود نوآموزان به عنوان ِِِيک خدمت ارزشمند وحساس نظام قدرتمند مراقبتهاِِِي بهداشتِِِي درمانِِِي محسوب مِِِي شود.

اهداف اختصاصي وکاربردي:

شناسايي ودرمان به موقع بيماريها واختلالات دانش آموزان از طريق غربالگري وتکميل شناسنامه سلامت جهت گروه هدف به صورت خدمات ادغام یافته در نظام شبکه

مداخله اپيدميولوژيک ومديريت برنامه هاي ارتقاي سلامت جامعه با استفاده از نتايج به دست آمده

تقویت سیستم ارجاع دانش آموزان دارای اختلال/بیماری به مراکز تخصصی وپیگیری نتیجه موارد ارجاع

آموزش دانش آموزان ووالدين آنان در زمينه مسايل مرتبط با سلامت گروه هدف

ارتقاءسطح آگاهی و بهبود عملکرد اعضای تیم های سلامت در خصوص چگونگی انجام صحیح معاینات دانش آموزان

 

ابزار کار مورد نِِِياز شامل:

- شناسنامه سلامت دانش آموز ودستورالعمل تکميل آن

- کتابچه راهنماي مراقبتهاي روانپزشکي کودکان( ويژه پزشکان)

- دستورالعمل تشخيص ومراقبتهاي بيماري قلبي عروقي وفشار خون

- فرمها وکاربرگهاِِِي مورد نِِِياز(-فرم معاينات پزشک 2/1-109 وفرم ارزيابي مقدماتي 1/1-109

- فرم ونرم افزار ثبت وپيگيري مشخصات دانش آموزان داراي مشکل ونيازمند ارجاع به مراکز تخصص

-چک ليست نظارت بر روند برنامه به تفکيک ستاد شهرستان ومراکز بهداشتي درماني

- وزنه پرتابل - قدسنج - چارت بينايي - ست تشخيص - فشارسنج اطفال

تركيب اعضاي كميته شهرستاني اجراي برنامه درشهرستان به شرح زير مي باشد:

1-مدير شبكه (رئيس كميته)

2-معاون بهداشتي (نايب رئيس كميته)

3-معاون درمان

4-مسؤول واحد سلامت مدارس(دبير كميته)

5-مسؤول واحد گسترش شبكه ها

6-مسؤول واحد بيماريها

7-مسؤول واحد بهداشت رواني و اجتماعي

8-مسؤول واحد بهداشت دهان و دندان

9-مسؤول واحد تغذيه

10-مسؤول واحد آمار

11-كارشناس بهداشت حرفه اي

12- مسئول سلامت خانواده وجمعيت

13- مسئول روابط عمومي

وظايف کميته شهرستاني اجراي معاينات پزشكي ومراقبتهاي درماني دانش آموزان

 

  1. اطلاع رساني مناسب از طريق نصب پرده، پلاکارد، تراکت و رسانه هاي محلي در رابطه با اهميت معاينات پزشکي دانش‌آموزان و زمان اجراي برنامه در شهرستان
  2. برگزاري جلسات هماهنگي بين بخشي و درون بخشي
  3. بررسي وضعيت مراکز بهداشتي از نظر امکانات و تجهيزات و نيروي انساني مورد نياز
  4. آماده سازي فضاي فيزيکي مراکز بهداشتي درماني جهت پاسخگويي مناسب و جذب دانش‌آموزان
  5. تامين تجهيزات و نيروي انساني مورد نياز مراکز بهداشتي درماني به منظور اجراي مطلوب برنامه
  6. برگزاري جلسه توجيهي، آموزشي عوامل اجرايي برنامه
  7. ابلاغ دستورالعمل، فرايند ارائه خدمات و شرح وظايف کارکنان به واحدهاي محيطي
  8. تشکيل تيم نظارتي با مشارکت کليه اعضاي به منظور ارتقاء کيفيت معاينات
  9. نظارت و پايش مستمر از روند اجراي برنامه در سطح مراکز براساس چک ليست نظارتي
  10. تهيه گزارش کتبي از روند اجراي برنامه و نتايج حاصل از چک ليست‌هاي تکميل شده و ارسال آن به صورت ماهيانه به ستاد استان
  11. جمع بندي و ارسال آمار معاينات انجام شده به تفکيک شهر و روستا به صورت ماهيانه به ستاد استان
  12. تهيه برنامه مداخله اي توسط واحدهاي فني با استفاده از نتايج معاينات دانش آموزان به منظور ارتقاء سلامت گروه هدف
  13. برنامه ريزي جهت پيگيري ارجاع دانش آموزان داراي اختلال / بيماري تا رفع مشکل
تشکيلات وگردش کار:

1- معاونين بهداشتي مي بايست پس از دريافت دستورالعمل اجرايي برنامه معاينات غربالگري وپزشکي دانش آموزان نسبت به صدور ابلاغ جهت اعضاء کميته شهرستاني وهمچنين تشکيل مستمر جلسه کميته به منظور بررسي روند اجرايي برنامه هر 15 روز يکبار اقدام لازم را به عمل آورند و صورتجلسه را به دببرخانه کميته استاني ارسال گردد.

2- کارشناس مسئول سلامت نوجوانان،جوانان ومدارس مي تواند پيشنهاد تشکيل جلسه فوق العاده کميته را بدهد.ودر اين صورت معاون بهداشتي شهرستان با بررسي ضرورت امر نسبت به تشکيل جلسه کميته اقدام نمايد.

3- کميته شهرستاني برنامه با توجه به حيطه فعاليت اعضاي کميته ومفاد اين دستورالعمل نسبت به برنامه ريزي وايجاد هماهنگي هاي لازم براي اجراي بهينه برنامه اقدام و وصورتجلسه را به دبيرخانه کميته استاني ارسال نمايد.

4- پس از تعيين نيازمنديها وايجاد هماهنگي هاي لازم در زمينه اجراي برنامه معاينات دانش آموزان پايه اول ابتدايي،وظايف هر يک از اعضا ي کميته را تعيين وبراي انجام آن زمانبندي به عمل آيد.

5- مسئوليت اجراي دقيق برنامه در شهرستان برعهده رئيس کميته شهرستاني وزير نظر رئيس کميته استاني برنامه مي باشد.

6- مسئوليت اجراي دقيق برنامه در مراکز بهداشتي درماني برعهده مسئول مرکز وزير نظر رئيس کميته شهرستاني برنامه مي باشد.

7- تعيين روند گردش کار در مراکز بهداشتي درماني از طريق نصب تابلو راهنما-پلاکارد پرده و.. جهت پيشگيري از سرگرداني مراجعين برنامه الزامي مي باشد ومسئوليت اجراي آن بر عهده مسئول مرکز مي باشد.

8- اجراي برنامه معاينات غربالگري وپزشکي دانش آموزان در تمامي مناطق تعيين شده پس از دريافت دستورالعمل اجرايي برنامه الزامي مي باشد.

9- معاينات نوآموزان پايه اول ابتدايي در مناطق شهري از طريق مراکز بهداشتي درماني باهمکاري پايگاههاي سنجش ودر مناطق روستايي از طريق برنامه پزشک خانواده به مورد اجرا گذاشته مي شود.

10- معاينات غربالگري (ارزيابي مقدماتي) توسط مربيان بهداشت مستقر در پايگاههاي سنجش انجام مي گيرد . ودر مناطق روستايي انجام معاينات فوق به جز ارزيابي آمادگي تحصيلي در خانه هاي بهداشت توسط بهورزان صورت خواهد گرفت.

11- در مراکز شهري فقط اقدام به انجام معاينات پزشکي نوآموزان توسط پزشکان عمومي مستقر در مراکز مي گردد و جهت ثبت نتايج از فرم هاي2/1-109 وفرم ثبت وپيگيري موارد ارجاعي به مراکز تخصصي استفاده خواهد گرديد.

12- در هر مرکز بهداشتي درماني يک نفر کاردان بهداشتي جهت استخراج نتايج ارزيابي مقدماتي ااز شناسنامه سلامت وثبت در فرم هاي آماري 1/1-109 وثبت کليه خدمات انجام شده در مرکز (مندرج در بند11) تعيين خواهد گرديد.

تبصره: در صورتي که پايگاه سنجش فاقد مربي بهداشت جهت انجام معاينات ارزيابي مقدماتي باشد .معاينات فوق در مرکز بهداشتي درماني انجام خواهد گرفت.وسپس اقدام به تکميل فرم آماري1/1-109 و در صورت نياز تکميل فرم ثبت وپيگيري خواهد گرديد.

13- آمار معاينات ( فرم هاي 1/1-109 و2/1-109 ) در مراکز بهداشتي درماني در پايان هرماه جمع بندي وبه ستاد شهرستان ارسال مي گردد.

14- حق الزحمه معاينات پزشکي در منا طق شهري وثبت خدمات از طريق اعتبارات ارسالي از اداره متبوع با توجه به جمعيت دانش آموزان گروه به شهرستانهاي تابعه تخصيص خواهد يافت.

15- تامين نيروي انساني وتجهيزات مورد نياز براي معاينه باليني،تشکيل دوره هاي آموزشي وتوجيهي براي پزشک وساير نيروهاي درگير برنامه در سطوح محيطي ونظارت بر عملکرد آنان برعهده معاون بهداشتي شهرستان خواهد بود.

16-:تامين شناسنامه سلامت دانش آموز وچارت بينايي بر عهده کميته استاني برنامه مي باشد .وتکثير فرم ها وساير کاربرگهاي مورد استفاده در برنامه بر عهده کميته شهرستان مي باشد

17 - کارشناس مسئول سلامت نوجوانان،جوانان ومدارس علاوه بر دبيري کميته شهرستاني برنامه، مسئوليت برگزاري دوره آموزشي و همينطورنظارت مستمر بر فعاليت پزشکان وساير نيروهاي مجري برنامه را بر عهده خواهد داشت.

18- مسئوليت تشکيل تيم نظارتي با مشارکت کليه اعضاي کميته بر عهده معاون بهداشتي شهرستان مي باشد.

19- پيش بيني تمهيدات اجرايي براي ارائه آموزشهاي بهداشتي لازم جهت مراجعين برنامه در مراکز بهداشتي درماني ودر طول اجراي برنامه بر عهده کميته شهرستاني برنامه مي باشد.

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

//